فرض کنین قراره با هواپیما به سفر برین. اگه همه چی طبق معمول پیش بره و اتفاقی نیفته، وقتی دوستاتون بپرسن پرواز چطور بود احتمالا حرف خاصی برای گفتن ندارین. حالا فرض کنین هواپیما نه بدون تاخیر بلکه حتی زودتر از موعد به مقصد برسه، یه بلیط رایگان به شما هدیه بدن فقط چون از قیافتون خوششون اومده و برای صبحونه پن‌کیک مخصوص براتون سرو کنن! حالا اگه درمورد پرواز ازتون سوال بپرسن خیلی حرف واسه گفتن دارین، آخه همه چی عجیب و غریب بود!

اثر عجیب و غریب یعنی چه؟

شواهد نشون داده که مطالب و موضوعات عجیب و دور از ذهن بیشتر از مطالب معمول و عادی توی ذهن می‌مونن و بهتر به یاد آورده می‌شن. این اصل به‌عنوان سوگیری شناختی اثر عجیب و غریب (Bizarreness Effect) شناخته می‌شه.

طبق اصل عجیب وغریب، افراد اطلاعات معمولی و پیش پاافتاده رو زود فراموش می‌کنن و اطلاعات و موضوعات نامتعارف و غیرمعمول رو بهتر یادشون میاد. انگار چیزهای غیرمعمول توجه فرد رو بیشتر به خودشون جلب می‌کنن و بیشتر به چشم میان.

مغز انسان تضادها رو به خوبی تشخیص می‌ده و نسبت به هر موضوع غیرعادی واکنش نشون می‌ده. یه دلیلش اینه که مغز برای پردازش و درک اطلاعات غیرعادی زمان بیشتری رو صرف می‌کنه. دلیل دیگه اینه که اطلاعات غیرعادی با دونسته‌های قبلی فرد متفاوت هستن. مثلا تصویر گربه یا سگی رو با سه پا فرض کنین. با توجه به تصورات ذهنی ما این حیوون باید چهار پا داشته باشه و همچین تصویری نظرمون رو بیشتر جلب می‌کنه.

چطوری از اثرعجیب و غریب استفاده کنیم؟

1. طراحی محصول

از اثر عجیب و غریب میشه توی طراحی محصولات استفاده کرد. محصولی که رنگ یا شکل ظاهری متفاوت داشته باشه بیشتر مورد توجه و پسند مشتری قرار می‌گیره.

سال 2007 هیوندا و تویاتا هرکدوم از یه ماشین هیبریدی رونمایی کردن. دو تا ماشین از لحاظ فاکتورهایی که روی تصمیم خرید تاثیر می‌ذاره (مثل قیمت، سایز ماشین، اعتبار برند و غیره)، مشابه بودن. مهم‌تر از همه این که هر دو ماشین با هدف حفظ محیط‌زیست و استفاده از انرژی پاک تولید شده بودن. اما محصول تویوتا 6 برابر بیشتر از رقیب فروش داشت. چرا؟

طراحی ماشین هیوندا شبیه یه ماشین معمولی بود. شبیه همون ماشینایی که هر روز توی شهر، دم در مدرسه یا تو پارکینگ فروشگاه‌ها می‌بینیم. اما ماشین تویوتا یه ماشین معمولی نبود، ماشینی که قرار بود زمین رو از آلودگی‌های فسیلی نجات بده باید یه طراحی خاص داشته باشه. و این کاری بود که شرکت تویاتا کرد. ماشین هیبریدی تویوتا پریوس اصلا شبیه بقیه ماشین‌های تویوتا نبود. اون با بقیه فرق داشت واسه همین توی چشم بود.

2. تبلیغات و آگهی‌های بازرگانی

هرچی غیرعادی‌تر باشن، بیشتر تو ذهن مخاطب می‌مونن. پس اگه بتونین یه پیام هوشمندانه رو با استفاده از تبلیغات متفاوت منتقل کنین، تاثیر دوچندانی روی مخاطب می‌ذاره. یه تبلیغ جالبی که من دیدم، دستگیره اتوبوس رو طوری طراحی کرده بودن که شبیه ساعت مچی شده بود و روی اون نوشته بود همینجا امتحانش کنید! و این تبلیغ ساعت مچی بود.

اثر عجیب و غریب از قدیما توی تبلیغات استفاده می‌شد؛ اما یادمون باشه با گذشت زمان و تغییر جامعه شاید چیزی که چهل پنجاه سال پیش عجیب بود امروز دیگه خیلی دور از ذهن نباشه و باز چیزی که امروز برای ما عجیبه شاید برای نسل‌های بعدی چندان عجیب و غریب نباشه.

3. تصاویر عجیب و غریب

برای طراحی پوستر یا بیلبوردهای تبلیغاتی یا جلد مجلات حتما از تصاویر و عکس‌های غیرعادی با رنگ‌بندی مناسب استفاده کنین. اصولا تصاویر خیلی بهتر از کلمات پیام رو منتقل می‌کنن و طبق مطالعات، موندگارتر از کلمات هستن، یعنی حتی اگه کلمات و تصاویر هردو به یک مفهوم اشاره کنن، تصاویر بیشتر به یاد می‌مونن. تصاویر غیرعادی می‌تونن راهی خلاقانه و منحصربفرد برای انتقال پیام و داستان کسب‌وکارتون با مخاطب باشن.

4. تیترهای عجیب و غریب

سعی کنین از سرفصل‌ها و تیترهای جذاب و غیرعادی استفاده کنین. اگه می‌خواین محتوایی رو توی وب‌سایت، شبکه‌های اجتماعی یا مجلات منتشر کنین حتما تیترها و عناوین جذابی رو برای مطالبتون انتخاب کنید. اگه مطالب رقبا رو مطالعه کنید، می‌بینید که زبان کسب‌وکارها چقدر شبیه هم شده. توی همچین فضایی فقط کافیه کمی ابتکار به خرج بدین و محتوای خلاقانه تولید کنین تا مخاطب بیشتری جذب کنین.

حرف آخر

سوگیری شناختی اثر عجیب و غریب باعث میشه افراد محتوا و مطالب غیرمعمولی رو بهتر به ذهن می‌سپارن. از این اصل توی طراحی محصولات، تبلیغ و بازاریابی محصولات زیاد استفاده می‌شه. یادتون باشه، عجیب و غریب بودن به معنی مسخره‌بازی نیست، بلکه به معنی منحصربفرد بودن و متفاوت بودنه. درسته که موضوعات عجیب و غریب بهتر به یاد میان، اما مراقب باشین که تصویر برند منفی‌ای رو ایجاد نکنید. سعی کنین با استفاده از اصل عجیب و غریب، پیامی مثبت و معنادار رو به مخاطب منتقل کنین.