خاطرات چطور ساخته میشن؟

تا حالا فکر کردین لحظه‌ای که همین حالا تجربه می‌کنین دیگه هیچ‌وقت تکرار نمی‌شه؟ تنها چیزی که با خودمون به آینده می‌بریم، خاطراتمون هستن و خاطرات از احساسات تاثیر می‌گیرن. درسته، احساساتمون توی یه لحظه خاص خاطرمون رو می‌سازن نه اون چیزایی که واقعا اون لحظه اتفاق افتاده. و جالب اینجاست که بیشتر احساسات ناپایدارن و در کمتر از 1 ثانیه تغییر میکنن.

پس چطوری گذشته رو به یاد می‌یاریم؟

مغز برای بازسازی خاطرات گذشته یه روش عجیبی داره: فقط به احساسات تجربه شده توی لحظه اوج و لحظه پایان تکیه می‌کنه. به این شیوه ذهنی، قاعده اوج پایان (Peak-End Rule) گفته می‌شه.

منظور از اوج بهترین لحظه تو یه تجربه مثبت و لذت‌بخش یا بدترین لحظه تو تجربه منفی و ناراحت‌کننده است. پایان هم احساسی که فرد توی انتهای موضوع تجربه کرده.

قاعده اوج پایان، که یه نوع سوگیری شناختیه، توی یادآوری خاطرات تاثیر میذاره. اگه شدت احساسات و هیجان تجربه شده بیشتر باشه، بهتر یادمون میمونه. به عبارتی ما مجموع احساساتی که در طول تجربه داشتیم رو به یاد نمی‌یاریم، بلکه احساسی رو که در اوج لحظات هیجانی و درپایان خاطره تجربه کردیم رو به یاد میاریم. پس آدم‌ها در مورد اتفاقات گذشته بر اساس احساسی که توی نقطه‌ی اوج و لحظه پایان داشتن، نتیجه‌گیری می‌کنن، نه اینکه حد وسطی برای کل اون تجربه در نظر بگیرن.

قاعده اوج پایان چطور عمل میکنه؟

مغز نمی‌تونه همه چیز رو با جزییات به خاطر بسپاره. و سعی می‌کنه فقط خاطراتی رو حفظ کنه که بیشتر به بقای ما کمک می‌کنه. یعنی ما با یادآوری دردناک‌ترین لحظه‌ها از اونا دوری می‌کنیم و با یادآوری لذت‌بخش‌ترین لحظه‌ها، از اونها استقبال کنیم.

در واقع خاطرات‌مون با اولویت‌بندی لحظات اوج و پایانی، بهینه‌سازی می‌کنیم تا مغز بار کمتری رو متحمل بشه و برای یادآوری بخش‌های کم ارزش انرژی صرف نکنه.

چطور از از قاعده اوج پایان به نفع خودمون استفاده کنیم؟

پایان خوش بسازید.

اگه قصد دارین یه مهمونی ترتیب بندین سعی کنین بهترین و سرگرم‌کننده‌ترین لحظه‌ها رو آخر مهمونی بچینین. یا اگه تازه ورزش کردن رو شروع کردین، جلسه رو با یه تمرین کم‌فشار و راحت تموم کنین تا احساس بهتری داشته باشین و کمتر احساس خستگی کنین.

اگه معلمین، آخر کلاس رو با یه شوخی یا حس خوب تموم کنین. این‌طوری دانش‌آموزها برای جلسه بعدی کلاس شما انتظار می‌کشن.

فروشنده‌ها هم باید حواسشون به آخر فرایند فروش باشه تا مشتری با حس خوب فروشگاه رو ترک کنه و وقتی به تجربه خریدش فکر می‌کنه حس مثبتی داشته باشه. اگه کافه یا رستوران دارید هم حتما از سوگیری قاعده اوج پایان استفاده کنید.

لحظات اوج بیشتر یعنی خاطرات بیشتر

به آخرین باری که شهربازی رفتین فکر کنید. احتمالا صف‌های طولانی یا هزینه‌های اضافی که بابت عکس یا بازی شانسی رو دادین یادتون نیاد، اما لذت و هیجانی که توی بازی‌ها تجربه کردین هنوز خوب یادتونه. اگه قراره تو ذهن کسی موندگار بشین، توی ملاقاتتون چندتا نقطه اوج بسازین.

برای خاطرات خوب به زمان طولانی نیاز ندارید

قانون اوج پایان نشون می‌ده برای داشتن خاطرات خوب نیازی نیست یه تعطیلات طولانی داشته باشیم. یه برف بازی کوتاه و پر هیجان با دوستامون می‌تونه به همون اندازه برامون خاطره بسازه. مثلا یه خاطره خوب رو مرور کنید. یادتونه دقیقا چقدر طول کشید؟ به احتمال 99 درصد فقط لحظات پر احساس اون رو یادتون میاد.

اجازه ندید جزییات منفی، کل تجربه شما رو از بین ببره

یادتون باشه اصولا ناراحتی‌ها و نقاط منفی بیشتر توی ذهن می‌مونن. پس اجازه ندین نقطه‌ی منفی یه رویداد به نقطه‌ی اوج اون رویداد تبدیل بشه. سعی کنین اگه تو هر موقعیتی هستین روی نکات مثبت تمرکز کنین. وقتی تو یه صف طولانی منتظر ایستادین، به لحظه‌ای که به اول صف می‌رسین و کارتون رو تموم می‌کنین فکر کنین. اینطوری بیشتری استفاده رو از قاعده اوج-پایان می‌برید.

حرف آخر

مغز انسان نمی‌تونه تمام جزییات اتفاقات گذشته رو به یاد بیاره و از راه‌های کارآمدتر و بهینه‌تری برای اولویت‌بندی خاطرات استفاده می‌کنه. سیستم پردازشی ذهن از میان‌برهای ذهنی متعددی استفاده می‌کنه تا حفظ اطلاعات، پردازش و بازسازی اونها آسون‌تر بشه. قاعده اوج پایان یکی از همین میان‌برهای ذهنیه. پس حتما ازش استفاده کنید برای اینکه خاطرات بهتری برای خودتون یا مشتری‌ها بسازید. خاطره‌های بهتر برای خودتون یعنی زندگی شیرین‌تر؛ و خاطرات بهتر برای مشتری‌ها یعنی درآمد بیشتر!