به نظرتون چرا مشتریان بعضی از محصولات را میخرن؛ ولی محصولات دیگه رو نه؟ اگه شما هم می‌خواین به جواب این سوال برسین، لازمه که روانشناسی مصرف کننده (consumer psychology) رو یاد بگیرین. روانشناسی رفتار مصرف کننده بهتون کمک می‌کنه فرآیند تصمیم گیری خریداران و تاثیر فاکتورهای مختلف مثل احساسات رو شناسایی و پیش بینی کنین. حالا منظور از رفتار مصرف کننده چیه؟
رفتار مصرف کننده چیست؟
رفتار مصرف کننده اقدامات و تصمیماتیه که فرد موقع خرید و استفاده از یه محصول یا خدمت انجام می‌ده. رفتار مصرف کننده در واقع یک فرآیند چند مرحله‌ایه که شامل شناسایی مشکلات، جمع‌آوری اطلاعات، بررسی گزینه‌های مختلف و تصمیم‌گیری واسه خرید و ارزیابی تجربه خریده. درک رفتار مصرف کننده واسه بیزنس‌ها ضروریه تا طرح‌های بازاریابی موثری بسازن و محصولاتی تولید کنن که جوابگوی نیاز و خواسته مشتریان باشه.
روانشناسی رفتار مصرف کننده چیست؟
به مطالعه‌ی افراد، گروه‌ها، سازمان‌ها و فرایندهایی که واسه انتخاب، ایمن‌سازی، استفاده و اولویت‌بندی محصولات، خدمات، تجربیات یا ایده‌های رفع نیازو تاثیرات‌شون روی مصرف‌کننده و جامعه، روانشناسی مصرف‌کننده میگن.
دقیقا طبق این تعریف روانشناسان مصرف کننده تأثیر فرایند تصمیم‌گیری، ترغیب اجتماعی و انگیزه، روی تصمیم‌گیری خرید مصرف‌کنندگان رو تحلیل میکنن. روانشناسی مصرف کننده از رویکردهای نظری روانشناختی واسه درک مشتریان استفاده می‌کنه. مثلا مواردی مثل اینها رو بررسی میکنن:
- مصرف‌کننده‌ها چطور کسب‌وکارها، محصولات و خدمات‌شون رو انتخاب میکنن.
- فرآیندهای فکری و احساسی تو تصمیم مصرف‌کننده رو بررسی میکنن.
- متغیرهای محیطی مثل دوستان، خانواده، رسانه‌ها و فرهنگ چطور و چقدر روی تصمیم خریدار تأثیر میذاره.
- چیزی که باعث میشه مردم محصولی رو نسبت به محصول دیگه ترجیح بدن، چیه؟
- عوامل شخصی چطوری روی خرید تاثیر میذارن؟
- بازاریاب‌ها واسه دسترسی به مشتریان چیکار میکنن؟
روانشناس مصرف‌کننده چی کار می‌کنه؟
اگه می‌خواید مثل یه روانشناس حرفه‌ای مشتری‌هاتون رو بشناسید سه تا کار رو حتما انجام بدید: تحقیقات بازار، انتشار یه پیام بازاریابی و مطالعه رفتار مشتری.
1. هدایت تحقیقات بازار
بیزنس‌ها باید مشتریان‌شون رو بشناسن تا محصولات و کمپین‌های بازاریابی رو با توجه به اون‌ها طراحی کنن. این افراد سعی میکنن مشتریان رو بشناسن و اطلاعات لازم رو به تیم بازاریابی و تولید محصول بدن تا همه چیز رو بر اساس اون‌ها طراحی کنن. تو قدم بعدی روانشناسان بازار ممکنه انواع محصولات و پیام‌های بازاریابی که برای این افراد جذابه رو شناسایی کنن.
2. انتشار پیام بازاریابی
بعضی از روانشناسان مصرف کننده ممکنه روی بازاریابی اجتماعی یا نحوه انتشار پیام و ایده‌ها تو گروه‌های مختلف تمرکز کنن تا به بهترین شکل ممکن پیام‌ها رو به گوش افراد برسونن.
3. مطالعه نگرش و رفتار مشتری
این افراد ممکنه روی رفتارهای مشتری تحقیق کنن تا نیازهاشون رو درک کنن. روی پروسه روانشناسی مصرف‌کننده می‌تونید از نظرسنجی تلفنی، گروه‌های تمرکز، مشاهده مستقیم و پرسشنامه‌ها استفاده کنید.
چه عواملی بر رفتار مصرف کننده در حین خرید تاثیر می‌گذارد؟
عوامل خارجی و داخلی زیادی مثل عوامل محیطی، شخصی، خانوادگی و فرهنگ روی رفتار مصرف کننده تاثیر داره. برای مثال عوامل موقعیتی ماهیت موقتی دارن و شامل عوامل فیزیکی مثل فروشگاه، طرح، رنگ، نورپردازی و دکور میشه.
عوامل موقعیتی
این عوامل ماهیت موقتی داشته و شامل عوامل فیزیکی مثل فروشگاه، طرح، رنگ، نورپردازی و دکور میشه.
عوامل شخصی
این عوامل شامل فاکتورهای جمعیت شناختی مثل سن، جنسیت، میزان درآمد و شغله.
عوامل اجتماعی
این عامل شامل طبقه اجتماعی، تحصیلات، مذهب و پیش‌زمینه قومی افراده.
عوامل روانشناختی
عوامل روانشناختی مواردی مثل توانایی افراد تو درک اطلاعات، نیازها و طرز فکر اشخاص رو شامل میشه.
نتیجه‌گیری
نکته مهمی که هست اینه که با حدس زدن نمیشه فهمید مردم چه محصولی رو میخرن. در حال حاضر بیزنس‌های بزرگی که روی تحقیقات بازار کار میکنن روانشناسان مصرف کننده رو استخدام میکنن تا مشتریان رو تجزیه و تحلیل کنن. این افراد رفتار، گفتار، نیاز، سبک زندگی و غیره مشتریان رو ارزیابی میکنن تا بدونن مشتری به چی علاقه داره تا بتونن محصول و یه تبلیغ مناسب و شخصی سازی شده طراحی کنن.
