بازاریابی شبکه ای که به نامهای Multilevel Marketing یا Network Marketing تو جهان معروفه در سالهای گذشته تو جهان خیلی پیشرفت کرده. ولی تاریخچه بازاریابی شبکهای یا همون نتورک مارکتینگ از کجا شروع شده؟ اصلا نتورک مارکتینگ به چه معنییه؟
بازاریابی شبکهای چیست؟
بازاریابی شبکه ای یا چند سطحی که به نام اختصاری MLM معروفه، یک مدل تجاریه که تیمهای فروش بههمپیوسته به صورت سلسلهمراتبی محصولاتی رو مستقیماً به مصرفکنندهها میفروشن و همزمان زیرمجموعهها یا نمایندههای فروش بیشتری استخدام میکنن. مثلا به یه فرد یه محصول میفروشن و اون فرد، محصول رو به دو نفر دیگه میفروشه و این چرخه به همین منوال ادامه داره.
تاریخچه بازاریابی شبکهای
آمار دقیقی وجود نداره که بگه نتورک مارکتینگ از کجا شروع شده. ولی به صورت کلی میگن این مفهوم از برند Nurtralite نشات گرفته. برندی که به عنوان شرکت ویتامین کالیفرنیا شناخته میشد و مکمل غذایی تولید میکرد. به نظر میرسه بازاریابی شبکهای وقتی شروع شد که توزیع کنندگان Nurtralite متوجه شدن با ارجاع و تبلیغ محصولات به دوستاشون فروششون بیشتر میشه.
البته تو این زمان هیچ سیستمی برای شناسایی و پاداش دادن به مشتریان وجود نداشت. برای همین یک سیستم پرداخت 2 درصدی به توزیع کنندگان موفق طراحی شد. بعد از این اتفاق فروش هرمی متولد شد. اویل دهه 1960 بود که ریچارد دیویس و جی ون آندل که از توزیع کنندگان Nutralite بودن، از این شرکت رفتن و اولین شرکت نتورک مارکتینگ خودشون رو تاسیس کردن.
این دو نفر شرکتی به نام Amway (برای گوینده: اِموِی)تاسیس کردن که از طریق بازاریابی شبکهای، محصولات خانگی و نظافتی میفروختن و بعد به سمت محصولات مکمل غذایی رفتن. تو همون سالها توزیع کننده دیگری به اسم فارست سی شاکلی از Nutralite جدا شد و شرکتی به اسم Shaklee تاسیس کرد. بعد از موفقیت این دو شرکت، صدها بیزنس نتورک مارکتینگ دیگه تو سراسر جهان تاسیس شدن.
بیشتر چه کسانی در Multilevel Marketing فعالیت میکنند؟
این بیزینس بیشتر دانشجویان، جوانان، زنان، مادران جوان و کسانی که دنبال شغل دوم هستن رو جذب میکنه. این بیزنسها با وعده استقلال مالی و فرصت تجاری جدید افراد رو جذب میکنن و استراتژی اصلی شون اینه که افراد به دوستانشان بیشتر اعتماد میکنن و ازشون خرید میکنن. تو بازاریابی شبکهای از روشهای زیر واسه فروش استفاده میشه:
- بازارهای متمرکز و نمایشگاهها؛
- رویدادهای آنلاین؛
- گروههای شبکههای اجتماعی؛
- بازاریابی از طریق پروفایلهای شبکههای اجتماعی؛
- مراجعه به منازل؛
- بازاریابی دهان به دهان؛
- اینفلوئنسر مارکتینگ؛
- بازاریابی ویروسی؛
- مهمانیهای حضوری یا مجازی؛
تاریخچه بازاریابی شبکهای در ایران
متاسفانه نتورک مارکتینگ به شکل درستی وارد ایران نشد و خیلی از این مدل تجاری سوءاستفاده کردن. برندهایی که در ابتدا شروع به نتورک مارکتینگ کردن، اصلا دنبال Multilevel Marketing یا نتورک مارکتینگ در ایران نبودن و بلکه قصد داشتن نوعی آدم ربایی شبکهای راه بندازن. این شرکتها محصول خاصی رو تولید و بازاریابی نمیکردن و فقط پلن درآمدزایی به افراد میفروختن.
بیشتر این شرکتهای شبکهای ثبت نشده بودن و اصلا محصولی حقیقی و واقعی نداشتن. سال 79 شرکت گلد کوئست تو ایران شروع به کار کرد و شرکتهای دیگهای هم با اسمهای دیگر شروع به کار کردن. فعالیت همهی این شرکتها به شکل هرمی بود و محصول نقش چندانی توی فعالیتهاشون نداشت. سال 83 با اعتراضات مردم، دولت شروع به تبلیغات منفی علیهشون کرد؛ ولی فایدهای نداشت.
بعد از چند سال یک بستر سالم و قانونی برای شرکتهای نتورک مارکتینگ در ایران ایجاد شد تا همه چیز قانونی و درست ثبت بشه. بعد از این اتفاق شرکتهای بازاریابی شبکهای باید برای شروع به کار از وزارت صنعت و معدن مجوز بگیرن.
کلام آخر
واقعیت اینه که بازاریابی شبکهای و نتورک مارکتینگ نوعی ساختار فروش مدرن هست که توش افراد مستقل محصولات یک شرکت رو میخرن و به صورت جداگانه میفروشن. تاریخچه بازاریابی شبکهای جهانی با نام Nutralite در جهان شروع شد و امروزه در سراسر دنیا در بستر قانونی در حال انجام شدنه. مسئله اصلی اینه که بازاریابی شبکهای نباید با بازاریابی هرمی اشتباه گرفته بشه. چون این دوتا روش کاملا با هم تفاوت دارن.
