مطمئناً هستن کسب‌وکارهایی که بدون مقصد و هدف دل به جاده می‌زنن و حرکت می‌کنن؛ اما آیا این شرکت‌ها به نتایج درخشانی می‌رسن؟ هیچ برندی توی این دنیای پیچیده و پرخطر بدون نقشه راه حرکت نمی‌کنه. بیزینس پلن (Business Plan) همون استراتژی و مسیری هست که به ما کمک می‌کنه در دنیای کسب‌وکار به صورت هوشمندانه و عقلانی ماجراجویی کنیم. اما چطور می‌شه یک بیزنس پلن خوب نوشت؟
بیزینس پلن یعنی چی؟!
طرح کسب‌وکار یا همون بیزینس پلن یک سند مکتوبه که همه جزئیات مربوط به مقاصد و اهداف شرکت رو در خودش داره. البته علاوه بر اهداف، باید نحوه برنامه‌ریزی برای دست‌یابی به این اهداف هم مشخص شده باشه.
چرا به بیزینس پلن نیاز داریم؟
اگه بیزنس پلن نداشته باشیم، نمی‌دونیم از کجا باید شروع کنیم و به کجا برسیم. بدون بیزنس پلن حتی نمی‌تونیم بودجۀ مناسب و شرکای تجاری خوبی جذب کنیم. درمقابل، اگه یه طرح کسب‌وکار دقیق داشته باشیم، خیلی راحت‌تر می‌تونیم درباره فراز و نشیب‌های کسب‌وکارمون تصمیم بگیریم و برای مواجهه با چالش‌ها از قبل آمادگی داشته باشیم.
چطور باید بیزنس پلن بنویسیم؟
مثل خیلی از فرایندهایی که توی کسب‌وکار باهاشون سر و کار داریم، برای نوشتن بیزنس پلن هم باید مخاطب طرح رو بشناسیم. چه کسی قراره این سند رو بخونه و در موردش نظر بده؟ سرمایه‌گذارها یا مدیران قسمت‌های داخلی؟ یا کارمندها؟ طبیعتاً اگه بدونیم مخاطب‌مون دقیقاً چه کسی هست، بیان بهتر و دقیق‌تری خواهیم داشت. بعد از اینکه مخاطب رو مشخص کردیم، می‌تونیم شروع به حرکت کنیم و 10 گام اصلی برای نوشتن بیزینس پلن رو برداریم.
قدم اول: نوشتن خلاصه طرح
درسته چکیده همیشه اول هر کتاب یا طرح ظاهر می‌شه، اما باید اون رو آخر کار بنویسیم. چون بعد از نوشتن طرح کلی، به نکات مهم و کلیدی‌ش اشراف داریم و خیلی راحت می‌تونیم یه خلاصه دقیق از اطلاعات ضروری طرح بنویسیم.
قدم دوم: نگارش شرح کسب‌وکار
شاید این سوال برامون به وجود بیاد که شرح کسب‌وکار دیگه چیه؟ شرح کسب‌وکار سه قسمت اصلی داره: ماموریت کسب‌وکار، تاریخچه و اهداف.
اگه این سه مورد رو دقیقاً توضیح بدیم، می‌تونیم یه تصویر دقیق‌تر از کسب‌وکارمون خلق کنیم. این‌طوری سرمایه‌گذارها دقیقاً می‌فهمن ما قراره چه‌کار کنیم. اهدافی که اینجا می‌نویسیم باید خاص، قابل اندازه‌گیری، قابل دست‌یابی، واقع‌بینانه و زمان‌بندی‌شده باشن.
قدم سوم: تحقیقات و آنالیز بازار
بعد از اینکه ماموریت، تاریخچه و اهداف کسب‌وکارو نوشتیم، باید مشتری‌های بالقوه و ایدئال خودمون رو ترسیم کنیم. چیزی که خیلی می‌تونه توی این مرحله به کارمون بیاد، اطلاعات جمعیت‌شناسی بازار هدف هست که شامل مکان زندگی، سطح درآمد، سن، جنسیت، تحصیلات و… می‌شه. یادمون باشه اگه بازار هدف ما بیش از حد بزرگ و غیرمتمرکز باشه، سرمایه‌گذارها رومون حساب باز نمی‌کنن.
قدم چهارم: تجزیه و تحلیل رقبا
توی این مرحله باید به شناسایی و یادگیری سازوکار شرکت‌های رقیب بپردازیم. ببینیم این شرکت‌ها برای تبلیغات‌شون کجاها سرمایه‌گذاری می‌کنن؟ خدمات و پشتیبانی مشتری‌شون چقدر خوبه؟ چه استراتژی‌هایی برای فروش و قیمت‌گذاری دارن؟ استفاده از تحلیل رقابتی یک روش موثر در شناخت رقبای بازار شماست.
قدم پنجم: شرح محصولات یا خدمات
بعد از آنالیز رقبا، نوبت به توضیح کارهای خودمون می‌رسه. اینجا باید مزایا، روند تولید و چرخه عمر محصولات یا خدمات خودمون رو توضیح بدیم. محصولات ما چه ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی دارن؟ فکری به حال حقوق مالکیت فکری یا ثبت اختراع پروژه کردیم؟ مواد اولیه قراره از کجا تامین بشن؟ از چه استانداردها و فرایند کنترل کیفیتی قراره استفاده بشه؟
قدم ششم: توضیح استراتژی‌های بازاریابی و فروش
بازاریابی و فروش، موتور محرکۀ هر کسب‌وکاری هستن. پس بدون تدوین استراتژی بازاریابی و فروش، بیزنس پلنی هم وجود نخواهد داشت. توی این قسمت، باید ارزش پیشنهادی برند، طرح پیشنهادی برای جذب مشتری و رشد کسب‌وکار، استراتژی‌های حفظ مشتری و کانال‌های تبلیغاتی خودتون رو توضیح بدیم.
قدم هفتم: ارائه اطلاعات مالی کسب‌وکار
اگه تازه‌کار هستید و هنوز صورت حساب‌های مالی کاملی ندارید، اینجا باید اطلاعات مالی خودتون رو تدوین کنید و به طور کامل توضیح بدید. شیوۀ تقسیم سود و زیان‌ها، سطح درآمد جاری، برنامۀ مدیریت صورت‌حساب‌ها و ترازنامه‌ها و… قراره به چه شکلی انجام شن؟ مطمئناً سرمایه‌گذار و مخاطب بیزنس پلن باید این موارد رو بدونه.
قدم هشتم: توصیف فرهنگ سازمانی و مدیریتی
این قسمت از بیزنس پلن به توضیح مباحث مرتبط با بخش نیروی انسانی اختصاص داره. برای پر کردن این بخش باید به این سوالات پاسخ بدیم: فرهنگ اصلی حاکم بر نیروی کار ما چیه؟ نیروهای استخدامی قراره چه ویژگی‌هایی داشته باشن؟ هزینۀ استخدام کارشناسان در بخش‌های مختلف چقدره؟
قدم نهم: درخواست بودجه
حالا با توجه به همۀ مواردی که گفتیم، نوبت به یک درخواست واقع‌بینانه و دقیق می‌رسه. پیشنهاد می‌کنیم از نوشتن رقم‌های نجومی خودداری کنید و عددی بنویسید که از بخش‌های قبلی بیزنس پلن پشتیبانی کنه. اگه بودجۀ درخواستی با بخش‌های قبلی جور درنیاد، شانس چندانی برای جذب سرمایه نخواهید داشت.
قدم دهم: ضمیمه اسناد و مدارک رسمی
حالا که قسمت اصلی راه رو رفتیم، باید مدارک و اسناد رسمی مربوط به کسب‌وکارتمون رو ارائه کنیم. هر مدرکی که فکر می‌کنیم می‌تونه به سرمایه‌گذارها کمک کنه بررسی‌های لازم رو انجام بدن باید ضمیمه کنیم. مجوزهای قانونی و حرفه‌ای، گواهینامه‌های شرکت در دوره آموزشی، گواهی‌های ثبت اختراع، شماره سریال‌های شناسایی مربوط به انجمن‌ها یا نهادهای قانونی و… از جمله مدارکی هستن که (در صورت وجود) بهتره اینجا بیاریم.
جمع‌بندی
بیزنس پلن رو تا جایی که می‌تونیم ساده، روان و دقیق بنویسیم. حتماً برای طراحی و صفحه‌آرایی‌ش وقت بذاریم و اشتباه‌های تایپی و نگارشی رو حذف کنیم. اگه قدم‌های این مقاله رو به‌دقت برداریم، قطعاً یک بیزنس پلن موفق خواهیم داشت و می‌تونیم سرمایۀ مناسبی جذب کنیم.
