اگه دنبال پیدا کردن علت عدم موفقیت تیم فروش کسب‌وکار خودتون هستین، نمودار استخوان ماهی بهترین ابزار برای شماست. این نمودار به شما کمک می‌کنه تا ضعف‌های کسب‌وکار خودتون رو برطرف کنین، نرخ فروش کسب‌وکارتون رو بالاتر ببرین و فرصت‌های فروش رو تقویت کنین. اهمیت مدل استخوان ماهی باعث شد تا این مطلب رو به تشریح کامل این نمودار به زبان ساده اختصاص بدیم. اگه شما هم درباره نمودار استخوان ماهی سوالاتی دارین، با ما همراه باشین.

نمودار استخوان ماهی چیست؟

نمودار استخوان ماهی رو باید یکی از کاربردی‌ترین ابزارهای موجود برای مدیریت کیفیت معرفی کنیم. این نمودار که توی سال 1960 ابداع شد، به نمودار ایشیکاوا هم معروفه و علتش اینه که شخصی به نام ایشیکاوا اون رو معرفی کرد. نمودار استخوان ماهی به کسب‌وکارها کمک می‌کنه تا علل احتمالی یه مشکل رو با دسته‌بندی ایده‌ها، شناسایی کنن.

از این نمودار میشه توی جلسات طوفان فکری کمک گرفت و علت نام‌گذاری اون به استخوان ماهی هم به شباهت ظاهری این نمودار به اسکلت ماهی مربوطه. در واقع، تکنیک استخوان ماهی خیلی واضح به شما نشون می‌ده که مثلاً علت کم شدن فروش کسب‌وکار شما چی بوده و دلایلی مثل محصول بی‌کیفیت، قیمت بالا، پشتیبانی ضعیف و مواردی از این دست توی این نمودار به عنوان علت نشون داده می‌شن.

طراحی مدل استخوان ماهی

توی نمودار استخوان ماهی، بخش استخوان‌های ماهی همان علت‌ها و سر ماهی همون اثر ناشی از علت‌هاست. مثلاً توی ماجرای کم شدن فروش، این «کم شدن فروش» اثر هست و توی بخش سر ماهی قرار می‌گیره؛ اما علت‌ها به شکل ستون فقرات و استخوان‌های ماهی خودشون رو نشون می‌دن. البته توی این نمودار فقط با استخون‌های اصلی ماهی سروکار نداریم!

همون‌طور که اسکلت ماهی پر استخون‌های ریزه، میشه علت‌ها رو هم به زیرشاخه‌های مختلف تقسیم کرد تا وضعیت بهتر تحلیل بشه؛ به عنوان مثال، یکی از علل فروش کم می‌تونه کیفیت پایین محصولات باشه و حالا خود این کیفیت پایین محصول هم می‌تونه به دلایلی نظیر نداشتن بودجه کافی یا زیرساخت لازم، ایجاد شده باشه. یه اینکه دلایل خرید نکردن مشتری چیه؛ این دلایل که مشخص بشه، علت فروش پایین ما هم مشخصه. به همین علته که می‌گن روش استخوان ماهی بهترین شیوه برای یافتن علل و برطرف کردن بهینه مشکلاته.

اما آیا نمودار استخوان ماهی فقط برای شناسایی مشکلات فروش کاربرد داره؟

قطعا نه.

کاربردهای روش استخوان ماهی

نمودار استخوان ماهی توی تحلیل ریشه‌ای علل مشکلات کاربرد داره و به همین علت از این نمودار توی صنایع مختلف و به‌ویژه حوزه خودروسازی و الکترونیک برای ارتقای کیفیت استفاده میشه. توی بخش تولیدات، تیم‌ها از نمودار استخوان ماهی برای ارزیابی مواد، روش‌ها، نیروی انسانی، تجهیزات و محیط کمک می‌گیرن؛ به عنوان مثال، توی صنایع غذایی، از این نمودار توی زمینه کنترل دما، فساد مواد غذایی، تحلیل مسائل ایمنی و آلودگی کمک گرفته می‌شه تا بتونن بهترین راهکارها برای بهبود وضعیت تولید، بسته‌بندی و توزیع رو پیدا کنن.

توی صنعت داروسازی هم نمودار استخوان ماهی به یه ابزار کلیدی برای اعتبارسنجی فرآیند، رعایت استانداردها و کنترل کیفیت تبدیل شده و به کارشناس‌ها کمک می‌کنه تا عوامل مؤثر توی کیفیت (از فرمولاسیون تا انبارداری) رو شناسایی کنن. به طور خلاصه، این نمودار به شکل گسترده توی صنایع ساخت‌وساز، هوافضا، بهداشت، کاغذسازی و آموزش مورد استفاده قرار می‌گیره تا به روش سیستماتیک مشکلات برطرف بشن.

کلام آخر

اگه دنبال دسترسی به یه راهکار بهینه برای بهبود عملکرد مجموعه تحت امر خودتون هستین، بهتره توی قدم اول از نمودار استخوان ماهی برای پیدا کردن ریشه و علل مشکلات استفاده کنین تا با یه دید روشن‌تر توی این مسیر گام بردارین. نظر شما درباره این نمودار چیه؟ آیا آموزش اون به اعضای تیم فروش می‌تونه تأثیری توی نتیجه بازاریابی‌ها ایجاد کنه؟ یااینکه آیا مشکل از نوع روش بازاریابی هست که انتخاب کردیم؟ و … .