بخش بندی بازار یا Market Segmentation یکی از مهمترین کارهاییه که توی هر دوره آموزش بازاریابی باید گفته بشه. چرا؟ بذارید با یه مثال بحث رو شروع کنیم. چند ماه پیش بود که برای یه بیزینس فروش کتاب، یه کمپین بازاریابی انجام دادم. بعد از یه ماه صاحب بیزنس بهم زنگ زد و ازم تشکر کرد گفت که تا حالا 10 بار کمپین بازاریابی انجام داده؛ ولی همه‌شون با هم نصف کمپین من تاثیر نداشته. شاید براتون سوال باشه که کلید موفقیتم چی بود؟
دلیل موفقیت این کمپین، بخش بندی بازار بود. به زبان ساده مشتریان رو به 6 دسته تقسیم کردم و برای هر دسته پیام خاصی ارسال کردم.
بخش بندی بازار (Market Segmentation) چیست؟
حتما تا حالا عبارت سگمنت بازار به گوش‌تون خورده. می‌دونین سگمنت در بازاریابی چیه؟ بخش بندی بازار یا همون سگمنت در بازاریابی یعنی تقسیم بازار هدف به گروه‌های مختلف. بخش بندی بازار کمک می‌کنه مشتریان رو بر اساس اطلاعات دموگرافیک، نیازها، اولویت‌ها، علایق مشترک و دیگر معیارهای رفتاری یا روانشناختی تقسیم کنیم و برای هر کدوم یه نوع تبلیغ خاص ارسال کنیم.
انواع بخش بندی بازار
با بخش بندی بازار و هدف گذاری می‌تونین بفهمین که بازارتون تو موارد خاص چه واکنشی نشون می‌ده. اما چطور می‌تونید بازار رو بخش بندی کنید؟
انواع روش های بخش بندی وجود داره که 5 روش اون از همه معروفتر و محبوبتر هستن.
1. بخش بندی دموگرافیک یا جمعیت شناختی
بخش بندی دموگرافیک، بازار رو بر اساس عناصری مثل مانند سن، تحصیلات، درآمد، اندازه خانواده، نژاد، جنسیت، وضعیت اشتغال و ملیت تقسیم می‌کنه. این یکی از ساده‌ترین نوع‌های تقسیم بندی بازاره که خیلی هم رایجه.
2. بخش بندی جغرافیایی
تقسیم‌بندی جغرافیایی تقریبا زیرمجموعه‌ای از بخش بندی جمعیتیه. البته در بعضی از موارد هم مستقله. تو این نوع بخش بندی افراد رو با توجه به منطقه زندگی و مرزها تقسیم می‌کنن، چون مردم هر منطقه فرهنگ، اخلاق و نیاز متفاوتی دارن.
3. بخش بندی فیرموگرافی
تقسیم بندی فیرموگرافی مشابه بخش بندی دموگرافیکه، با این تفاوت که جمعیت شناختی به افراد نگاه می‌کنه در حالی که فیرموگرافیک به سازمان‌ها نگاه می‌کنه.
4. بخش‌بندی رفتاری
تقسیم رفتاری بازارها رو بر اساس رفتارها و الگوهای تصمیم‌گیری مثل خرید، مصرف، سبک زندگی و نوع استفاده از محصول و خدمات، تقسیم می‌کنه. مثلا افراد جوانتر به شلوارهای جین و کتان علاقه دارن، در حالی که افراد قدیمی‌تر شلوار پارچه‌ای رو ترجیح می‌دن.
5. بخش‌بندی روانشناختی
تقسیم بندی روانشناختی، بازار رو بر اساس سبک زندگی، ویژگی‌های شخصیتی، ارزش‌ها، عقاید و علایق مصرف‌کنندگان، و جنبه‌های روانشناسی رفتار مصرف‌کننده تقسیم می‌کنه.
روش بخش‌بندی بازار
سوال اینجاست که چطور باید مشتری ها رو تقسیم بندی کنیم؟ به طور کلی 5 روش برای بخش‌بندی بازار وجود داره:
تعریف بازار
به محصولات‌تون نیاز دارن؟ برندتون کجای بازاره؟ اندازه بازار چقدره؟
انتخاب معیار تصمیم
در مرحله بعدی تصمیم بگیرین که کدام یک از معیارهای دسته‌بندی رو اجرا کنین. البته می‌تونین همزمان از چند معیار استفاده کنین.
شناخت بازار
توی مرحله بعدی باید ببینید توی چه بازاری دارید کار می‌کنید. می‌تونید این کار رو با نظرسنجی و رای‌گیری انجام بدین. سؤالات رو در رابطه با بخش‌های بازاری که انتخاب کردید بپرسید و از ترکیبی از سوالات کمی یعنی گزینه‌های قابل علامت گذاری و قابل انتخاب و کیفی یعنی سوالاتی با پایان باز برای پاسخ به سوال توصیفی استفاده کنید.
شناخت بخش مشتریان
جواب هایی که به نظرسنجی و رای گیری داده شده رو بررسی کنین تا بدونین کدام مشتریان با برندتون سازگار هستن. یعنی مشتری‌های هدفتون رو جدا کنید.
آزمایش استراتژی بازاریابی
بعد از تفسیر جواب‌ها، نوبت اینه که استراتژی بازاریابی‌تون رو ایجاد و آزمایش کنین. یه بخش کوچکی از همین بازاری که انتخاب کردید رو مشخص کنید و روش‌های بازاریابی‌تون رو امتحان کنید. یه تست a/b می‌تونه توی این مرحله خیلی کمک کننده باشه. شاید لازم باشه نوع بخش‌بندی یا حتی روش تحقیقتون رو تغییر بدید.
کلام آخر
مسئله اصلی اینه که بخش بندی بازار بهتون کمک می‌کنه بازاریابی موفق‌تری داشته باشین. برای تقسیم بازار می‌تونین از معیارهای جغرافیایی، روانشناختی، رفتاری، دموگرافیک یا فیرموگرافی استفاده کنین. بعد از استفاده از این معیارها نظرسنجی برگزار کنین تا مشتریان رو بهتر بشناسین و در نهایت استراتژی بازاریابی‌تون رو اجرا کنین.
