یک کارمند خوب دقیقاً چه مهارت، دانش و رفتاری باید داشته باشه تا در شغلش موفق بشه؟ برای پاسخ به این سوال باید برید سراغ مدل شایستگی. منابع انسانی اغلب شرکت‌ها این مدل رو طراحی می‌کنن و مدیرها هم ازش حمایت می‌کنن. اگه موافق باشید، در ادامه کمی بیشتر با این مدل آشنا بشیم…
مدل شایستگی چیست؟
حتماً با اصطلاح “شرح وظایف” در یک شغل آشنا هستید. مدل شایستگی یک سطح بالاتر از شرح وظایفه. یعنی لیست کارهایی که باید بلد باشید رو به شما می‌گه، اما این رو هم بعدش می‌گه که اون کارو «چطور» باید انجام بدید تا موفق بشید. مثلا شما شرح وظایف کارشناس فروش رو تعریف می‌کنید، بعدش باید مدل شایستگی رو هم مشخص کنید یا در مورد شرح وظایف بازاریاب.
سطوح شایستگی در مشاغل
مدل شایستگی چهار سطح اصلی داره:
- مبتدی: فقط یک آشنایی کلی با مهارت داره.
- توانمند: می‌تونه به‌صورت عملی از مهارت استفاده کنه.
- پیشرفته: به بقیه جهت می‌ده و رهبری می‌کنه.
- خبره: خودش استاندارد می‌سازه و طرح ارائه می‌ده.
مزایای استفاده از مدل شایستگی
- به کارمندها یک جهت مشخص می‌ده که دقیقاً چطور باید کار کنن.
- به منابع انسانی دید می‌ده که هر کسی چه توانایی‌هایی داره.
- مدیران و مربی‌ها راحت‌تر نیازهای آموزشی شرکت رو می‌فهمن.
- کارمندها می‌دونن چه مهارت‌هایی برای شایستگیِ بیشتر لازمه.
- سازمان هم می‌فهمه روی چه مهارت‌هایی باید سرمایه‌گذاری کنه.
- معیار ارزیابی عملکرد منصفانه‌تر میشه.
انواع شایستگی‌ها در محیط کار
انواع مدل شایستگی بسته به شغل شما فرق داره، اما به طور کلی سه نوع شایستگی داریم:
- شایستگی‌های اصلی: چیزهایی که همه کارمندان باید داشته باشن؛ مثل مهارت کار گروهی یا مهارت ارتباطی خوب.
- شایستگی‌های عملکردی: مهارت‌های خاص هر شغل. مثلاً پستچی باید خوب آدرس پیدا کنه، گارسون باید مشکلات مشتری‌ها رو خوب مدیریت کنه و…
- شایستگی‌های رهبری: این مدل شایستگی مدیران هست و شامل مهارت‌هایی مثل تصمیم‌گیری درست یا توانایی نظارت میشه که تایید بکنه با مدیر حرفه‌ای سر و کار دارید.
کاربردهای مدل شایستگی
این مدل خیلی جاها به درد می‌خوره:
- استخدام: سازمان راحت‌تر می‌دونه دنبال چه فردی بگرده.
- مدیریت استعداد: کمک می‌کنه استعدادها بهتر رشد کنن.
- ارزیابی عملکرد: چارچوب منصفانه‌ای می‌ده برای قضاوت کار کارمندان.
چطور مدل شایستگی طراحی کنیم؟
- اول باید مشخص بشه برای کسب‌وکار شما چه چیزهایی مهمه.
- بعد خوب تحقیق کنید تا بفهمید هر شغل چه مهارت خاصی لازم داره.
- با مدیرها و واحدهای مختلف مصاحبه کنید.
- شایستگی‌های اصلی سازمان رو تعریف کنید.
- بعد سراغ شایستگی‌های مخصوص هر شغل برید.
- در صورت لزوم شایستگی‌های رهبری هم به برنامۀ خودتون اضافه کنید.
در ضمن، یادتون باشه لیست شایستگی‌ها باید شفاف، واقعی و منطقی بشه؛ نه خیلی مبهم و سخت و کمال‌گرایانه.
جمع‌بندی
اگه سازمان شما می‌خواد فرایند استخدام بهتر، ارزیابی دقیق‌تر و نیروی کار حرفه‌ای‌تری داشته باشه، بدون شک باید مدل شایستگی داشته باشید و در عمل ازش استفاده کنید. یادتون باشه هر چقدر این مدل واقعی‌تر و کامل‌تر باشه، تیم قوی‌تر و موفق‌تری خواهید داشت.
