ارزیابی صحیح تاثیر زیادی توی تفکر انتقادی داره. کسی که روی مهارت ارزیابی تسلط نداشته باشه، هیچ وقت نمی‌تونه انتقادی فکر کنه. با ارزیابی درست طرف می‌تونه ادعا و استدلال‌ها رو به صورت منطقی بررسی و بعد دلیل و مدرک منطقی واسه رد یا قبول کردن‌شون بیاره.

منظور از ارزیابی در تفکر انتقادی چیه؟

به بررسی و قضاوت درباره کیفیت، ارزش یا اهمیت مراجع می‌گن ارزیابی. تو فرایند ارزیابی نقاط قوت و محدودیت‌های مراجع اطلاعاتی رو با توجه به تحقیقاتی که انجام دادیم، بررسی می‌کنیم تا از تفکر متعصبانه دور باشیم. تو این فرایند باید به سوالات زیر پاسخ بدیم:

• نقاط قوت و ضعف این منبع یا استدلال چیست؟
• ادعاها چقدر با دلایل و شواهد پشتیبانی می‌شوند؟
• کدوم ادعاها نیاز به بررسی بیشتری داره؟
• کیفیت یک مرجع یا استدلال که به موضوع مشخصی پرداخته، چگونه با مراجع دیگر در همان موضوع مقایسه می‌شه؟
• ارزیابی این منبع یا استدلال چه کمکی به دانش روز جهان می‌کنه؟
• ارزیابی کلی ما از این منبع یا استدلال چیه؟

یادتون باشه یه ارزیابی صحیح باید با تحلیل استدلال ها پشتیبانی بشه. توی فرایند تحلیل، درباره یه نظریه یا استدلال، اطلاعات جمع می‌کنیم. اما توی بحث ارزیابی نقاط قوت و ضعف موضوع رو مشخص می‌کنیم. این دو تا مقوله درواقع تکمیل کننده هم هستن و معمولا همزمان با هم انجام میشن.

چرا ارزیابی تو تفکر انتقادی مهمه؟

چون باعث موارد زیر می‌شه:

1. دیدگاه تحلیلی و دقیق به موضوعات
2. بهتر شدن مهارت تحلیلی
3. افزایش دانش و شناخت نسبت به موضوع

خب اگه قراره ادعاها، استدلال ها و شواهد یک موضوع خاص رو ارزیابی کنید باید از ارزیابی منابعتون شروع کنید.

ارزیابی منابع

برای ارزیابی منابع باید قوانین و قراردادهای حاکم بر اون حوزه علمی خاص رو لحاظ کنید. در ارزیابی منابع باید به دو نکته توجه کنید:

برای ارزیابی منابع باید قوانین و قراردادهای حاکم بر اون حوزه علمی خاص رو لحاظ کنید. در ارزیابی منابع باید به دو نکته توجه کنید: اول باید منابع و استدلال ها رو تحلیل کنید. بعد اون بخش‌هایی که باید ارزیابی بشه تا صحت و سقم اون مشخص بشه رو به طور کامل میسنجید و در نهایت باید یاد بگیرید که چطور استدلال خودتون رو توسعه بدید.

ارزیابی استدلال‌ها

بعد از ارزیابی منابع میرید سراغ استدلال‌ها. برای ارزیابی استدلال یه رویکرد پرسشگری داریم یه رویکرد گام به گام.

روش پرسشگری

واسه ارزیابی استدلال باید به سوالات زیر جواب بدیم:

• این استدلال چقدر به مشکل یا مسئله رسیدگی می‌کنه؟
• آیا استدلال حاضر نتیجۀ واضحی داره؟
• آیا بعضی ادعاهای ضمنی وجود داره که با شواهد یا استدلال‌ها مخالف باشه؟
• کیفیت و ارتباط شواهد مورد استفاده در استدلال چجوریه؟
• تو این زمینۀ علمی، چقدر از شواهد استفاده می‌شه؟
• ادعاهای مطرح شده تو استدلال چقدر منطقی‌اند؟
• می‌تونیم سوگیری‌ها یا استدلال‌های ناقص رو شناسایی کنیم؟

بعد از جواب دادن به این سوال‌ها می‌تونین ارزیابی‌تون رو تدوین کنین. مراحل ارزیابی به شکل زیره:

1. توجه به شواهد یا Evidence: یکبار به طور کلی شواهد رو زیر سوال ببرید و ارزیابی کنید.
2. توجه به دلیل یا منطق یا Reason: بعد دلایل منطقی اون رخداد رو مشخص کنید.
3. ادعا Claim: اگر ادعایی وجود داره اون رو ارزیابی کنید که آیا تنها راه حل مسئله‌س یا خیر.

رویکرد گام به گام

این روش مرحله به مرحله است و از روش بالا سیستماتیک‌تره. تو این فرایند شیوه پرسشگرانه بالا تو 6 مرحله انجام می‌شه. همزمان با دنبال کردن مراحل می‌تونیم یه نقشه آرگومان طراحی کنیم تا کارمون دقیق و سریع‌تر شه. این مراحل شامل:

1. ارزیابی استدلال اصلی
2. بررسی ادعاها یا استدلال‌های ضمنی
3. ارزیابی شواهد
4. ارزیابی استدلال
5. توجه به محدودیت‌ها
6. فرموله کردن ارزیابی

روش‌ها و شواهد

تو ارزیابی روش ها و شواهد یه قانون کلی وجود داره که می‌گه: روش قابل اعتماد زمانی که به خوبی اعمال بشه به شواهد قابل اعتماد منجر می‌شه. سوالات زیر بهمون کمک می‌کنه نقاط قوت و ضعف روش‌ها و شواهدمون رو تعیین کنیم:

• نقاط قوت و محدودیت‌های اصلی روش چیه؟
• این روش دقیق‌ترینه؟
• این روش قابل اعتماده؟
• تولید، جمع‌آوری و پردازش داد‌ها یا شواهد چقدر دقیقه؟
• از این شواهد می‌شه تفسیرهای متعددی کرد؟

کلام آخر

برای داشتن تفکر منطقی باید ادعاهای موجود رو به خوبی ارزیابی کنید. یعنی باید مشکلات رو شناسایی کنید و یه راه حل منطقی و علمی برای اون پیدا کنین. پس می‌شه گفت بدون ارزیابی درست، تفکر انتقادی نمی‌تونه اصلا وجود داشته باشه. برای ارزیابی صحیح هم باید یکسری سوالات منطقی بپرسید یا گام به گام استدلال ها رو بررسی کنید. که توی این مقاله خیلی مختصر و خلاصه این فرایند رو توضیح دادم.