چجوری تفکر انتقادی رو تو زندگی اجرا کنیم؟ چجوری میتونیم با استفاده از تفکر انتقادی به یک استدلال عالی برسیم؟ توی مقالههای قبلی از مشخص کردن هدف تفکر انتقادی تا ارزیابی استدلالها رو توضیح دادم. اما وقتی که همه این مراحل رو در یادگیری تفکر انتقادی پیش رفتیم و به یه استدلال منطقی رسیدیم چطور باید این استدلال رو بیان کنیم؟
منظور از ارائه یا سنتزِ استدلال چیه؟
ارائه یا سنتز استدلال، شامل گردآوری شواهد، مدارک و ادعاهای مرتبط با ادعای اصلیمون و توسعۀ این ادعا بر اساس اطلاعات معتبره. این کار یکی از چالشبرانگیزترین و هیجانانگیزترین جنبههای تفکر انتقادیه. سنتز یعنی چیزها رو کنار هم قرار بدیم، پس نیازی به خلق چیز جدیدی نیست. بلکه باید استدلالها رو کنار هم بذاریم. سنتز عملی خلاقانه است که تفکر انتقادیمون رو به چالش میکشه و اون رو بهبود میده.
یک استدلال خوب چه ویژگیهایی داره؟
به صورت کلی یه استدلال خوب باید ویژگیهای زیر رو داشته باشه:
- واضح باشه
- ساختار منطقی داشته باشه
- شواهد موجود از ادعا مطرح شده پشتیبانی کنه
- شامل شواهد و ادعاهای متقابل رو بشه و اونها رو به هم مرتبط کنه
- منطقی، متعادل و متقاعد کننده باشه
- باید نشون بده نویسنده منابع موجود رو به طور کامل آنالیز و ارزیابی کنه
فرایند توسعه استدلال
با این شرایط اگه استدلالتون مجموع این شرایط رو داره باید وارد فرایند توسعه استدلال بشید که به طور کلی 4 مرحله داره:
1. فرمولهکردن ادعای اصلی
تو قدم اول میتونیم واسه موضوعمون یه ادعا، فرضیه یا موضع خاص تعیین کنیم. این ادعا ممکنه بر اساس دستورالعملهای علمی یا پژوهشهای آزمایشگاهی به وجود بیاد. حتی ممکنه موقع آنالیز ادعاهای مطرح شده دیگران به یک ادعای شخصی برسیم. این ادعا باید منسجم و دقیق باشه و بتونیم اون رو حمایت یا رد کنیم.
2. جمعآوری دلایل و شواهد
بعد مطرح کردن ادعا نوبت جمع آوری دلایل و شواهده. خیلی مهمه که دیدگاه و دلایل مخالف رو هم در نظر بگیریم و ادعامون رو باهاشون تطابق بدیم. وقتی از شواهد و دلایل واسه اثبات ادعا و استدلالتون استفاده میکنین، باید:
- مطمئن بشید شواهدی که انتخاب کردین، به استدلالتون مرتبط هستن
- مطمئن بشید این شواهد واسه کارتون مناسبه
- همیشه منابع اطلاعاتی رو زیر سوال ببرین
- راهنمای ارزیابی رو به دقت بخونین و اگر شک داشتین، از مربیتون کمک بگیرین
برای این کار میتونید از منابع زیر استفاده کنید:
- دادههای تجربی و آزمایشی
- گزارشات و مطالعات تحقیقاتی
- آمار
- نظر کارشناسان
- مرور سیستماتیک
- مقالات ژورنالی
- مطالعات موردی
3. سازماندهی استدلال
تو این مرحله لازمه به ادعامون یه ساختار مشخص بدیم. موضوعات کلیدی و ادعاهای پشتیبان که فرضیه اصلیمون حولش میچرخه، مثل ستون استدلاله. پس لازمه به دقت تعیینشون کنین. با توجه به این موارد میتونیم استدلالمون رو کلمه به کلمه تکمیل کنیم و ساختارش رو توسعه بدیم. این فرایند تا حد زیادی شبیه چیدن پازله. چون لازمه شواهد، دلایل و ادعاهای موجود رو کنار هم قرار بدیم.
4. آزمایش و اصلاح ادعای اصلی
بعد اینکه ساختار منسجم رو پیدا کردیم، لازمه یه پیش نویس تهیه کنیم. اگه متوجه شدید استدلالتون نظرات و دیدگاههای متفاوتی رو برانگیخته، این بعنی راهتون رو درست رفتید. بعد تکمیل استدلال لازمه یه قدم به عقب برگردیم و ببینیم میشه تفکرمون رو تو زمینه وسیعتری اعمال کنیم؟ این استدلال میتونه شامل حوزه و موضوعات علمی دیگهای هم بشه؟ بهتره از خودمون بپرسیم:
- استدلال من چطور به مسائل یا چالشهای مهم تو این موضوع میپردازه؟
- استدلال من چه پیامدهایی واسه سایر سوالات یا مشکلات مرتبط داره؟
- چه جنبههایی از استدلالم (شواهد، دلایل یا ادعا) میتونه تو بررسی و پاسخ به سوالات یا مشکلات دیگه مفید باشه؟
کلام آخر
به عنوان کلام آخر دقت کنید که استدلال یه ساختار منطقیه که برای پشتیبانی از ادعا بیان میشه. بنابراین برای ارائه یا سنتز استدلال به یک فرضیه نیاز داریم. و بعد با استفاده از مدارک، شواهد، تحلیل و دانش اون رو توسعه بدیم و کامل کنیم. فقط وقتی میتونیم بگیم استدلال کامل شده که ساختار مشخصی داشته باشه و تو قالب یک سری کلمات و جملات واضح بیان بشه.
1. تفکر انتقادی؛ راهی برای پرورش توانمندی فکر کردن
2. چرا تفکر انتقادی داشته باشیم؟
3. پرسشگری از منابع تفکر انتقادی
4. شناسایی استدلالهای اولیه در تفکر انتقادی
5. تحلیل شواهد موجود در تفکر انتقادی
6. ارزیابی استدلال بهینه در تفکر انتقادی
10. تفاوت تفکر انتقادی و تفکر منطقی
11. بهترین کتابهای تفکر انتقادی