فرض کنید یه محصول جدید دارید، که می‌خواید روانه بازارش کنید. یعنی هفت خان رستم رو رد کرده و همه سختی‌های تولید رو پشت سر گذاشته، تا الان که بخواد وارد بازار بی انتها و پررقابت بشه و به فروش برسه. مرحله‌ی بعدی چیه؟ اینه که باید اندازه بازار هدفش رو بسنجید تا میزان هزینه‌ها مشخص بشه.
اندازه‌گیری حجم بازار، کار دقیقی هست و باید نحوه محاسبه اندازه بازار رو یاد بگیرید تا پیش‌بینی‌های درستی داشته باشید. اصلا بیایید از اول شروع کنیم.
تعریف اندازه بازار
به مشتری‌های بالقوه محصولات و خدمات‌تون که در اصل توی یه بازار مشخص هستن، اندازه بازار میگن. با محاسبه اندازه بازار میتونید، فرصت‌های موجود رو تعیین کنید. اما نباید از شناخت فاکتورهای دیگه مثل فضای رقابتی موجود هم، غافل بشید. اصلا شکافی توی بازار هست، که محصول و خدمت‌تون بتونه اون رو پر کنه؟
اهمیت اندازه بازار یا مارکت سایز
حالا چرا اینقدر اندازه‌گیری بازار یه محصول اهمیت داره؟ بذارید با یه مثال ساده براتون توضیح بدم.
فرض کنید شما یه دستگاه خیلی کاربردی رو ثبت اختراع کردین، که یه ایده کاملا جدید تو صنعت آشپزی هست. حالا یه سوال، چه کسایی دستگاه شما رو می‌خرن؟ آیا همه بزرگسالان کشور ایران دستگاه‌تون رو می‌خرن؟! قطعا اینطوری نیست.
فقط یه سری از آدما هستن، که دوست دارن محصولتون رو بخرن. پس شما باید همون دسته خاص رو شناسایی کنید. بعدش باید تعداد اون افراد رو توی بازار محاسبه کنید. شاید تو نگاه اول این کار به نظرتون آسون نباشه؛ اما توی دنیای امروز که یه عالمه ابزار برای پردازش داده وجود داره، اونقدرم سخت نیست.
نحوه محاسبه اندازه بازار
1. بازار هدف رو مشخص کنید.
مشتری‌ها و بازار هدف‌تون اونایی هستن که محصولتون یه مشکلی رو براشون حل میکنه و خلاصه که یه دردی رو ازشون دوا میکنه. اگه از قبل توی بازار فعالیت داشته باشید، شناسایی این آدما براتون راحت‌تر هم میشه.
2. از داده‌های موجود نهایت استفاده رو ببرید.
پروفایل مشتری‌های فعلی‌تون رو ببینید. چه اطلاعاتی در مورد اونها دارید؟ اطلاعات دموگرافیک‌شون رو پیدا کنید. با مشتری‌هاتون صحبت کنید و ازشون بپرسین چرا محصول شما رو انتخاب کردن و سراغ رقباتون نرفتن؟ دنبال اشتراکات بگردید.
3. جمع‌آوری داده رو فراموش نکنید.
باید بتونید آمار گسترده و خوبی در مورد بازار هدف‌تون جمع‌آوری کنید. تو بیشتر صنعت‌ها یه انجمن برای بررسی داده‌های اندازه بازار، وجود داره. با استفاده از این اطلاعات میتونید ارزش بازار، درآمد سالانه حاصل از فروش محصولات خاص و میانگین قیمت خرده‌فروشی رو پیدا کنید.
تو مرحله بعد باید صنعتی رو که بیشترین تشابه رو با محصول و خدمت‌تون داره، شناسایی کنید. در اصل با شناخت این صنعت، میتونید رقبای واقعی‌تون رو بشناسید. برای شناخت رقباتون، میتونید از نقشه بازار هم برای پیدا کردن جایگاه محصول استفاده کنید. مثلا اگه یه محصول باکیفیت رو با یه قیمت پایین روانه بازار کنید، خیلی سریع یه جایگاه مشخص و متفاوت برای خودتون پیدا می‌کنید.
فرمول محاسبه اندازه بازار
فرض کنید 500000 تا مشتری بالقوه دارید که ماهی یک بار محصولتون رو می‌خرن. یه سال هم که 12 ماهه. پس حجم کلی تقاضای بازار برای محصولتون، میشه 6 میلیون محصول توی یه سال. اگه قیمت یه محصول هم 700 هزار تومن باشه، اندازه بازارتون میشه 6*700000= 4200000 تومن.
چطوری اندازه بازار رو توی آینده برآورد کنیم؟
خوب حالا بعد از این همه کار برای شناسایی اندازه بازار یا همون مارکت سایز، خوبه که در مورد آینده هم فکر کنید. اینکه بازارتون تو آینده رشد میکنه یا کوچیکتر میشه؟ برای آنالیز عملکرد بازار میتونید، از داده‌های سال‌های قبل‌تر استفاده کنید و ببینید که این داده‌ها صعودی هستن یا نزولی؟
بعدش به پایگاه مشتری‌هاتون هم نگاه کنید. احتمال داره تو چند سال آینده بزرگتر بشه؟ پس بهتره در مورد اندازه بازار و آمار ارزش بازار، برآوردهای یک، دو و سه ساله داشته باشید.
ازاون‌طرف تاثیری که روی صنعت میذارید رو هم، در نظر بگیرید. حتی باید تو محاسباتتون از نقش بقیه شرکت‌ها هم غافل نشید. اصلا شرکتی هست که محصول و خدمتش، بتونه تهدیدی برای صنعت امروزی‌تون باشه؟ برای رسیدن به جواب همه این سوالا، باید تا میتونید تحقیق کنید، تاثیر شبکه‌های اجتماعی رو دست‌کم نگیرید و خلاصه اینکه یه لحظه هم نباید از شرایط بازار و رقبا غافل بشید.
حالا که فهمیدید محاسبه اندازه بازار چجوری انجام میشه و با مراحل‌اش هم آشنا شدید، نتیجه تحقیق‌تون رو به مدیران و سهام‌داران ارائه بدید. یادتون باشه که اکثر مدیرها دوست دارن، تو بازارهای با اندازه بزرگ سرمایه‌گذاری کنن. اگه اندازه بازارتون کوچیکه، کاملا صادقانه این موضوع رو بگید و از دلایل‌تون صحبت کنید. از پتانسیل محصولتون بگید و درباره اهمیت‌اش حرف بزنید. اینجوری میتونید یه سهام‌دار مناسب، برای محصولتون پیدا کنید.
